7.9. Der Mittelwertsatz


Wir beginnen diesen Abschnitt mit der Einführung sog. Extremstellen. Sie sind die Grundlage zahlreicher Anwendungen der Differentialrechnung von denen wir einige in 7.11 vorstellen werden.

Den Hauptteil nehmen allerdings der Mittelwertsatz und seine Folgerungen ein. Obwohl dieser Satz anschaulich leicht einzusehen ist (siehe dazu die Skizze in [7.9.4]), ist sein Beweis nicht trivial. Wesentliches Argument ist dabei der Satz über die Annahme des Maximums und Minimums ([6.6.5]) einer stetigen Funktion.

Der Mittelwertsatz erweist sich als ein mächtiges Instrument zur Weiterführung der Analysis.

Definition:  Eine Funktion  f:A MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacQdacaWGbbGaeyOKH4QaeSyhHekaaa@3BB8@ besitzt in einem Punkt aA MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyaiabgIGiolaadgeaaaa@391C@ ein

  1. globales Maximum, falls

    f(a)f(x)  für alle  xA MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabgwMiZkaadAgacaGGOaGaamiEaiaacMcacaqGMbGaaei=aiaabkhacaqGGaGaaeyyaiaabYgacaqGSbGaaeyzaiaadIhacqGHiiIZcaWGbbaaaa@490E@

  2. globales Minimum, falls

    f(a)f(x)  für alle  xA MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabgsMiJkaadAgacaGGOaGaamiEaiaacMcacaqGMbGaaei=aiaabkhacaqGGaGaaeyyaiaabYgacaqGSbGaaeyzaiaadIhacqGHiiIZcaWGbbaaaa@48FD@

  3. lokales Maximum, falls es eine relative ε-Umgebung  A a,ε MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyqamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiabew7aLbqabaaaaa@3A1B@

     i

    A a,ε =A]aε,a+ε[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyqamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiabew7aLbqabaGccqGH9aqpcaWGbbGaeyykICSaaiyxaiaadggacqGHsislcqaH1oqzcaGGSaGaamyyaiabgUcaRiabew7aLjaacUfaaaa@46E5@

    gibt, so dass

    f(a)f(x)  für alle  x A a,ε MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabgwMiZkaadAgacaGGOaGaamiEaiaacMcacaqGMbGaaei=aiaabkhacaqGGaGaaeyyaiaabYgacaqGSbGaaeyzaiaadIhacqGHiiIZcaWGbbWaaSbaaSqaaiaadggacaGGSaGaeqyTdugabeaaaaa@4C77@

  4. lokales Minimum, falls es eine relative ε-Umgebung  A a,ε MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyqamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiabew7aLbqabaaaaa@3A1B@ gibt, so dass

    f(a)f(x)  für alle  x A a,ε MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabgsMiJkaadAgacaGGOaGaamiEaiaacMcacaqGMbGaaei=aiaabkhacaqGGaGaaeyyaiaabYgacaqGSbGaaeyzaiaadIhacqGHiiIZcaWGbbWaaSbaaSqaaiaadggacaGGSaGaeqyTdugabeaaaaa@4C66@

[7.9.1]

In jedem Fall sprechen wir von einem globalen, oder einem lokalen Extremum. Gelegentlich findet man auch die Bezeichnung absolutes bzw. relatives Extremum. a nennen wir eine Extremstelle für das Extremum (oder auch den Extremwert f(a) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaaaa@3916@ .


 

Wir verdeutlichen die neuen Begriffe anhand der nebenstehende Skizze. Sie zeigt die Funktion  f:[2,[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacQdacaGGBbGaeyOeI0IaaGOmaiaacYcacqGHEisPcaGGBbGaeyOKH4QaeSyhHekaaa@407A@ , gegeben durch

f(x)= 1 4 x 4 5 6 x 3 1 2 x 2 + 5 2 x MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg2da9maalaaabaGaaGymaaqaaiaaisdaaaGaamiEamaaCaaaleqabaGaaGinaaaakiabgkHiTmaalaaabaGaaGynaaqaaiaaiAdaaaGaamiEamaaCaaaleqabaGaaG4maaaakiabgkHiTmaalaaabaGaaGymaaqaaiaaikdaaaGaamiEamaaCaaaleqabaGaaGOmaaaakiabgUcaRmaalaaabaGaaGynaaqaaiaaikdaaaGaamiEaaaa@49E9@ .

Offensichtlich besitzt  f

  • in −1 und in 2,5 jeweils ein lokales Minimum, wobei in −1 sogar ein globales Minimum vorliegt.

  • in −2 und 1 jeweils ein lokales Maximum.

  • kein globales Maximum, da sie nach oben unbeschränkt ist.

Man beachte, dass die differenzierbare Funktion  f an allen inneren Extremstellen, nicht aber in −2, eine waagerechte Tangente besitzt.

Beachte:

  • Der Begriff Extremum ist nicht an die Differenzierbarkeit gebunden. So besitzt etwa die nicht differenzierbare Betragsfunktion |X| MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiiFaiaadIfacaGG8baaaa@38C9@ in 0 ein globales Minimum.

  • Jede globale Extremstelle ist auch eine lokale, denn gilt eine Abschätzung auf ganz A, so gilt sie erst recht auf jeder Teilmenge der Art A a,ε MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyqamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiabew7aLbqabaaaaa@3A1B@ , also z.B. auch auf A a,1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyqamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiaaigdaaeqaaaaa@392F@ . Wie die obige Skizze verdeutlicht, ist die Umkehrung i.a. falsch.

  • Aufgrund der Verwendung von MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyizImkaaa@37A1@ und MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyyzImlaaa@37B2@ in [7.9.1] hat eine konstante Funktion an jeder Stelle gleichzeitig ein globales Maximum und ein globales Minimum. Bei strengen Extrema kann ein solches Verhalten nicht vorkommen.
     

Eine wichtige Aufgabe wird es sein, lokale Extremstellen zu ermitteln. Nach der oben gemachten Beobachtung sind dabei waagerechte Tangentenstellen von besonderem Interesse. Wir erhalten so ein erstes Kriterium für die Existenz lokaler Extremstellen.

Bemerkung (notwendiges Kriterium):   f:A MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacQdacaWGbbGaeyOKH4QaeSyhHekaaa@3BB8@ sei in aA MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyaiabgIGiolaadgeaaaa@391C@ differenzierbar. Ist a ein innerer Punkt

 i

d.h. es gibt ein  ε>0, so dass ]aε,a+ε[A A a,ε =]aε,a+ε[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaqbaeGabiGaaaqaaiaabsgacaqGUaGaaeiAaiaab6cacaqGGaGaaeyzaiaabohacaqGGaGaae4zaiaabMgacaqGIbGaaeiDaiaabccacaqGLbGaaeyAaiaab6gacqaH1oqzcqGH+aGpcaaIWaGaae4Caiaab+gacaqGGaGaaeizaiaabggacaqGZbGaae4Caaqaaiaac2facaWGHbGaeyOeI0IaeqyTduMaaiilaiaadggacqGHRaWkcqaH1oqzcaGGBbGaeyOGIWSaamyqaaqaaiabgsDiBlaaywW7aeaacaWGbbWaaSbaaSqaaiaadggacaGGSaGaeqyTdugabeaakiabg2da9iaac2facaWGHbGaeyOeI0IaeqyTduMaaiilaiaadggacqGHRaWkcqaH1oqzcaGGBbaaaaaa@6BB4@
von A so gilt:

Besitzt  f in a ein lokales Extremum, so ist  f (a)=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyypa0JaaGimaaaa@3AE2@ .
[7.9.2]

Beweis:  Wir führen den Beweis für ein lokales Maximum. Gemäß Voraussetzung gibt es eine relative ε-Umgebung  A a,ε MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyqamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiabew7aLbqabaaaaa@3A1B@ , so dass

f(x)f(a)0  für alle  x A a,ε =]aε,a+ε[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgkHiTiaadAgacaGGOaGaamyyaiaacMcacqGHKjYOcaaIWaGaaeOzaiaabYpacaqGYbGaaeiiaiaabggacaqGSbGaaeiBaiaabwgacaWG4bGaeyicI4SaamyqamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiabew7aLbqabaGccqGH9aqpcaGGDbGaamyyaiabgkHiTiabew7aLjaacYcacaWGHbGaey4kaSIaeqyTduMaai4waaaa@5876@ .

Das bedeutet für die Differenzenquotientenfunktion:  m a (x)= f(x)f(a) xa    { 0, falls  aε<x<a 0, falls  a<x<a+ε MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyBamaaBaaaleaacaWGHbaabeaakiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg2da9maalaaabaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgkHiTiaadAgacaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaacaWG4bGaeyOeI0IaamyyaaaacaaMe8+aaiqaaeaafaqaaeGabaaabaGaeyyzImRaaGimaiaabYcacaqGGaGaaeOzaiaabggacaqGSbGaaeiBaiaabohacaWGHbGaeyOeI0IaeqyTduMaeyipaWJaamiEaiabgYda8iaadggaaeaacqGHKjYOcaaIWaGaaeilaiaabccacaqGMbGaaeyyaiaabYgacaqGSbGaae4CaiaadggacqGH8aapcaWG4bGaeyipaWJaamyyaiabgUcaRiabew7aLbaaaiaawUhaaaaa@67D5@ . Mit [6.9.1] und [6.9.4] kann man daher folgendermaßen argumentieren:

lim xa m a (x)= lim xa m a |]a,a+ε[(x)0 lim xa m a |]aε,a[(x)= lim xa m a (x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakiaad2gadaWgaaWcbaGaamyyaaqabaGccaGGOaGaamiEaiaacMcacqGH9aqpdaWfqaqaaiGacYgacaGGPbGaaiyBaaWcbaGaamiEaiabgkziUkaadggaaeqaaOGaamyBamaaBaaaleaacaWGHbaabeaakiaacYhacaGGDbGaamyyaiaacYcacaWGHbGaey4kaSIaeqyTduMaai4waiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgsMiJkaaicdacqGHKjYOdaWfqaqaaiGacYgacaGGPbGaaiyBaaWcbaGaamiEaiabgkziUkaadggaaeqaaOGaamyBamaaBaaaleaacaWGHbaabeaakiaacYhacaGGDbGaamyyaiabgkHiTiabew7aLjaacYcacaWGHbGaai4waiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg2da9maaxababaGaciiBaiaacMgacaGGTbaaleaacaWG4bGaeyOKH4QaamyyaaqabaGccaWGTbWaaSbaaSqaaiaadggaaeqaaOGaaiikaiaadIhacaGGPaaaaa@78CD@

und hat damit schließlich:  f (a)= lim xa m a (x)=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyypa0ZaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakiaad2gadaWgaaWcbaGaamyyaaqabaGccaGGOaGaamiEaiaacMcacqGH9aqpcaaIWaaaaa@472F@ .

Beachte:

  • Das notwendige Kriterium bestätigt das vermutete geometrische Verhalten: Tangenten an inneren lokalen Extremstellen sind stets waagerecht.

  • [7.9.2] ist nicht umkehrbar (man sagt hier auch: nicht hinreichend), denn so hat etwa die Kubikfunktion X 3 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiwamaaCaaaleqabaGaaG4maaaaaaa@37B3@ kein lokales Extremum in 0, dennoch ist aber ( X 3 ) (0)=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadIfadaahaaWcbeqaaiaaiodaaaGcceGGPaGbauaacaGGOaGaaGimaiaacMcacqGH9aqpcaaIWaaaaa@3CF5@ . Man beachte in diesem Zusammenhang, dass das notwenige Kriterium faktisch auch nur die Stellen mit waagerechten Tangenten herausfiltert.

    Die Suche nach geeigneten hinreichenden Kriterien ist somit eine sinnvolle Aufgabe. Mit [7.9.17] finden wir am Ende dieses Abschnitts ein erstes Kriterium dieser Art.

  • An Randpunkten gilt das notwendige Kriterium nicht. So besitzt z.B. die Einschränkung X| 0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiwaiaacYhacqWIDesOdaahaaWcbeqaaiabgwMiZkaaicdaaaaaaa@3BE6@ in 0 ein lokales (sogar globales) Minimum, hat hier aber den Ableitungswert 1.

  • [7.9.2] liest man oft in der Formulierung:  f (a)=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyypa0JaaGimaaaa@3AE2@ ist eine notwendige Bedingung für das Vorliegen einer lokalen Extremstelle im Inneren. Sucht man also alle lokalen Extremstellen einer differenzierbaren Funktion, so kommen dafür höchstens die Nullstellen der ersten Ableitung infrage.
     

Satz (Satz von Rolle):   f sei auf dem geschlossenen Intervall [a,b] MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaai4waiaadggacaGGSaGaamOyaiaac2faaaa@3A29@ stetig und auf dem Inneren ]a,b[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfaaaa@3A29@ differenzierbar, also:  f C 0 ([a,b]) D 1 (]a,b[) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadoeadaahaaWcbeqaaiaaicdaaaGccaGGOaGaai4waiaadggacaGGSaGaamOyaiaac2facaGGPaGaeyykICSaamiramaaCaaaleqabaGaaGymaaaakiaacIcacaGGDbGaamyyaiaacYcacaWGIbGaai4waiaacMcaaaa@4899@ .

Ist  f(a)=f(b) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcaaaa@3D47@ , so gibt es ein x ˜ ]a,b[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaGaeyicI4SaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfaaaa@3CB9@ , derart dass

f ( x ˜ )=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiqadIhagaacaiaacMcacqGH9aqpcaaIWaaaaa@3B08@
[7.9.3]

Beweis:  Als stetige Funktion auf einem abgeschlossenen Intervall besitzt  f nach [6.6.5] ein globales Maximum und ein globales Minimum. Man findet also zwei Zahlen x ¯ , x ¯ [a,b] MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaDaGaaiilaiqadIhagaqeaiabgIGiolaacUfacaWGHbGaaiilaiaadkgacaGGDbaaaa@3E93@ , so dass

f( x ¯ )f(x)f( x ¯ )  für alle  x[a,b] MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcaceWG4bGba0bacaGGPaGaeyizImQaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgsMiJkaadAgacaGGOaGabmiEayaaraGaaiykaiaabAgacaqG8dGaaeOCaiaabccacaqGHbGaaeiBaiaabYgacaqGLbGaamiEaiabgIGiolaacUfacaWGHbGaaiilaiaadkgacaGGDbaaaa@51BD@ .[0]

Falls eine dieser Zahlen im Inneren von [a,b] MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaai4waiaadggacaGGSaGaamOyaiaac2faaaa@3A29@ liegt, ist dies nach dem notwendigen Kriterium [7.9.2] eine Nullstelle von  f MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaaaaa@36E3@ .

Im anderen Fall hat man x ¯ , x ¯ {a,b} MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaDaGaaiilaiqadIhagaqeaiabgIGiolaacUhacaWGHbGaaiilaiaadkgacaGG9baaaa@3ED3@ , also f( x ¯ )=f( x ¯ ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcaceWG4bGba0bacaGGPaGaeyypa0JaamOzaiaacIcaceWG4bGbaebacaGGPaaaaa@3DB0@ , denn nach Voraussetzung ist  f(a)=f(b) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcaaaa@3D47@ . Gemäß [0] ist  f damit konstant,  f MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaaaaa@36E3@ daher in jedem Punkt gleich Null.

Beachte:

  • Der Satz von Rolle ist ein reiner Existenzsatz. Eine Information über die Eindeutigkeit und die Lage von x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ wird nicht gegeben.

  • Auf die Stetigkeit in a und b kann man nicht verzichten. Als Beispiel betrachte man etwa die in 1 unstetige Funktion  f:[0,1] MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacQdacaGGBbGaaGimaiaacYcacaaIXaGaaiyxaiabgkziUkabl2riHcaa@3ED7@ , gegeben durch  f(x){ x, falls  x1 0, falls  x=1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg2da9maaceaabaqbaeaabiqaaaqaaiaadIhacaqGSaGaaeiiaiaabAgacaqGHbGaaeiBaiaabYgacaqGZbGaamiEaiabgcMi5kaaigdaaeaacaaIWaGaaeilaiaabccacaqGMbGaaeyyaiaabYgacaqGSbGaae4CaiaadIhacqGH9aqpcaaIXaaaaaGaay5Eaaaaaa@4F33@ . Zwar ist  f(0)=f(1) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaaIWaGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaaGymaiaacMcaaaa@3CEF@ , aber  f (x)=1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaGaeyypa0JaaGymaaaa@3AFA@ für alle x]0,1[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgIGiolaac2facaaIWaGaaiilaiaaigdacaGGBbaaaa@3C52@ .

  • Mit  f(a)=f(b) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcaaaa@3D47@ ist die Verbindungsstrecke der Punkte (a,f(a)) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadggacaGGSaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiaacMcaaaa@3C05@ und (b,f(b)) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadkgacaGGSaGaamOzaiaacIcacaWGIbGaaiykaiaacMcaaaa@3C07@ waagerecht. Der Satz von Rolle erlaubt daher die folgende, geometrische Lesart:

    Es gibt einen inneren Punkt x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ , an dem die Tangente parallel zur Verbindungsstrecke der Graphenendpunkte läuft.

    Die nebenstehende Skizze zeigt dies für die Funktion 2 3 X 3 + 4 3 X 2 2 3 X 5 6 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaacaaIYaaabaGaaG4maaaacaWGybWaaWbaaSqabeaacaaIZaaaaOGaey4kaSYaaSaaaeaacaaI0aaabaGaaG4maaaacaWGybWaaWbaaSqabeaacaaIYaaaaOGaeyOeI0YaaSaaaeaacaaIYaaabaGaaG4maaaacaWGybGaeyOeI0YaaSaaaeaacaaI1aaabaGaaGOnaaaaaaa@4352@ auf dem Intervall [2,1] MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaai4waiabgkHiTiaaikdacaGGSaGaaGymaiaac2faaaa@3AC0@ . Neben der eingezeichneten Stelle x ˜ = 2 7 3 1,55 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaGaeyypa0ZaaSaaaeaacqGHsislcaaIYaGaeyOeI0YaaOaaaeaacaaI3aaaleqaaaGcbaGaaG4maaaacqGHijYUcqGHsislcaaIXaGaaiilaiaaiwdacaaI1aaaaa@41CE@ gibt es hier mit 2+ 7 3 0,22 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaacqGHsislcaaIYaGaey4kaSYaaOaaaeaacaaI3aaaleqaaaGcbaGaaG4maaaacqGHijYUcaaIWaGaaiilaiaaikdacaaIYaaaaa@3EBD@ noch eine weitere Möglichkeit für eine waagerechte Tangentenstelle.
     

Interessanterweise bleibt diese geometrische Eigenschaft auch dann erhalten, wenn man auf die Bedingung f(a)=f(b) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcaaaa@3D47@ verzichtet, wie etwa das Beispiel der Funktion 2 3 X 3 + 4 3 X 2 + 1 2 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaacaaIYaaabaGaaG4maaaacaWGybWaaWbaaSqabeaacaaIZaaaaOGaey4kaSYaaSaaaeaacaaI0aaabaGaaG4maaaacaWGybWaaWbaaSqabeaacaaIYaaaaOGaey4kaSYaaSaaaeaacaaIXaaabaGaaGOmaaaaaaa@3FEC@ auf [2,1] MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaai4waiabgkHiTiaaikdacaGGSaGaaGymaiaac2faaaa@3AC0@ verdeutlicht. Die inhaltliche Ausformulierung führt zum Mittelwertsatz.

Satz (Mittelwertsatz):  Zu jedem f C 0 ([a,b]) D 1 (]a,b[) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadoeadaahaaWcbeqaaiaaicdaaaGccaGGOaGaai4waiaadggacaGGSaGaamOyaiaac2facaGGPaGaeyykICSaamiramaaCaaaleqabaGaaGymaaaakiaacIcacaGGDbGaamyyaiaacYcacaWGIbGaai4waiaacMcaaaa@4899@ gibt es ein x ˜ ]a,b[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaGaeyicI4SaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfaaaa@3CB9@ , so dass

f ( x ˜ )= f(b)f(a) ba MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiqadIhagaacaiaacMcacqGH9aqpdaWcaaqaaiaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaaabaGaamOyaiabgkHiTiaadggaaaaaaa@445A@
[7.9.4]

Beweis: Wir wenden den Satz von Rolle [7.9.3] an. Dazu modifizieren die vorgegebene Funktion  f und setzen

gf f(b)f(a) ba (Xa) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4zaiabg2da9iaadAgacqGHsisldaWcaaqaaiaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaaabaGaamOyaiabgkHiTiaadggaaaGaaiikaiaadIfacqGHsislcaWGHbGaaiykaaaa@47CB@ .

Mit g(b)=f(b) f(b)f(a) ba (ba)=f(a)=g(a) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4zaiaacIcacaWGIbGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGHsisldaWcaaqaaiaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaaabaGaamOyaiabgkHiTiaadggaaaGaaiikaiaadkgacqGHsislcaWGHbGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamyyaiaacMcacqGH9aqpcaWGNbGaaiikaiaadggacaGGPaaaaa@54B6@ erfüllt g die spezielle Bedingung des Rolleschen Satzes. Offensichtlich ist g stetig auf [a,b] MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaai4waiaadggacaGGSaGaamOyaiaac2faaaa@3A29@ und differenzierbar auf ]a,b[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfaaaa@3A29@ . Nach [7.9.3] gibt es also ein x ˜ ]a,b[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaGaeyicI4SaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfaaaa@3CB9@ , so dass

0= g ( x ˜ )= f ( x ˜ ) f(b)f(a) ba MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaGimaiabg2da9iqadEgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaGaeyypa0JabmOzayaafaGaaiikaiqadIhagaacaiaacMcacqGHsisldaWcaaqaaiaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaaabaGaamOyaiabgkHiTiaadggaaaaaaa@4A64@ .

Das aber ist die Behauptung.

Beachte:

  • Einerseits folgt der Mittelwertsatz aus dem Satz von Rolle, denn er war das entscheidende Argument im Beweis, andererseits stellt der Rollesche Satz einen Spezialfall des Mittelwertsatzes dar: Ist nämlich  f(a)=f(b) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcaaaa@3D47@ , so hat man  f( x ˜ )= f(b)f(a) ba =0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaGaeyypa0ZaaSaaaeaacaWGMbGaaiikaiaadkgacaGGPaGaeyOeI0IaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaaqaaiaadkgacqGHsislcaWGHbaaaiabg2da9iaaicdaaaa@460E@ . Beide Sätze sind also gleichwertig:

    Satz von Rolle MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaGzbVlabgsDiBlaaywW7aaa@3B64@ Mittelwertsatz

     

Mit dem Mittelwertsatz steht uns eine der zentralen Aussagen der Analysis zur Verfügung. Diese Einschätzung wird durch zahlreiche, nicht triviale Anwendungen bestätigt werden. Allerdings eignet sich die notierte Form [7.9.4] selten direkt für eine Anwendung. Wir werden daher dieser geometrisch orientierten Fassung des Mittelwertsatzes eine äquivalente Version zur Seite stellen, die für viele Anwendungsfälle besser geeignet ist. Da

f(b)f(a) ba = f(a)f(b) ab MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaacaWGMbGaaiikaiaadkgacaGGPaGaeyOeI0IaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaaqaaiaadkgacqGHsislcaWGHbaaaiabg2da9maalaaabaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabgkHiTiaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcaaeaacaWGHbGaeyOeI0IaamOyaaaaaaa@4B0A@

ist es für die Gültigkeit von [7.9.4] ohne Bedeutung, ob a tatsächlich links von b liegt oder nicht. Im Folgenden benutzen wir daher die Formulierung " x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ liegt zwischen a und b" als Abkürzung für

x ˜ ]a,b[,  falls  a<b x ˜ ]b,a[,  falls  a>b MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaqbaeaabiqaaaqaaiqadIhagaacaiabgIGiolaac2facaWGHbGaaiilaiaadkgacaGGBbGaaeilaiaabccacaqGMbGaaeyyaiaabYgacaqGSbGaae4CaiaadggacqGH8aapcaWGIbaabaGabmiEayaaiaGaeyicI4SaaiyxaiaadkgacaGGSaGaamyyaiaacUfacaqGSaGaaeiiaiaabAgacaqGHbGaaeiBaiaabYgacaqGZbGaamyyaiabg6da+iaadkgaaaaaaa@551E@

Die folgende Fassung des Mittelwertsatzes ergibt sich direkt durch Umstellen von [7.9.4] nach  f(b) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGIbGaaiykaaaa@3917@ :

Ist I ein beliebiges Intervall

 i

Wir unterscheiden hier nicht zwischen offenen und geschlossenen Intervallen. Im offenen Fall erlauben wir auch den Wert MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyOhIukaaa@375A@ für die rechte, bzw. MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyOeI0IaeyOhIukaaa@3847@ für die linke Ecke. MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeSyhHekaaa@3759@ und z.B. >0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeSyhHe6aaWbaaSqabeaacqGH+aGpcaaIWaaaaaaa@3948@ sind in diesem Sinn also auch Intervalle.

und  f D 1 (I) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadseadaahaaWcbeqaaiaaigdaaaGccaGGOaGaamysaiaacMcaaaa@3C3D@ , so gibt es zu je zwei verschiedenen Punkten a,bI MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyaiaacYcacaWGIbGaeyicI4Saamysaaaa@3ABB@ ein x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ zwischen a und b mit

f(b)=f(a)+(ba) f ( x ˜ ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGIbGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamyyaiaacMcacqGHRaWkcaGGOaGaamOyaiabgkHiTiaadggacaGGPaGaeyyXICTabmOzayaafaGaaiikaiqadIhagaacaiaacMcaaaa@47E2@

[7.9.5]

Beachte:

  • Das von a und b erzeugte abgeschlossene Intervall ist vollständig in I enthalten. Eine auf I differenzierbare Funktion  f ist daher auch auf diesem abgeschlossenen Teilintervall differenzierbar, also erst recht stetig, so dass die Voraussetzungen von [7.9.4] erfüllt sind.

  • [7.9.5] stellt - für Intervalle - eine Ergänzung des zentralen Darstellungssatzes [7.5.1] dar: Alle dort auftretenden Funktionswerte r(x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOCaiaacIcacaWG4bGaaiykaaaa@3939@ sind Ableitungszahlen von  f.

  • Der Mittelwertsatz gilt nur für Funktionen auf Intervallen. Die Heavisidefunktion H

     i

    H(x)={ 1, falls  x0 0, falls  x<0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamisaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg2da9maaceaabaqbaeaabiqaaaqaaiaaigdacaqGMbGaaeyyaiaabYgacaqGSbGaae4CaiaadIhacqGHLjYScaaIWaaabaGaaGimaiaabAgacaqGHbGaaeiBaiaabYgacaqGZbGaamiEaiabgYda8iaaicdaaaaacaGL7baaaaa@4C27@
    z.B. ist eine D 1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiramaaCaaaleqabaGaaGymaaaaaaa@379D@ -Funktion auf 0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeSyhHe6aaWbaaSqabeaacqGHGjsUcaaIWaaaaaaa@3A0A@ . Da H (x)=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmisayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaGaeyypa0JaaGimaaaa@3ADB@ für alle x0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgcMi5kaaicdaaaa@396A@ , wird es kein x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ geben, so dass

    H(1)=H(1)+(11) H ( x ˜ ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamisaiaacIcacqGHsislcaaIXaGaaiykaiabg2da9iaadIeacaGGOaGaaGymaiaacMcacqGHRaWkcaGGOaGaeyOeI0IaaGymaiabgkHiTiaaigdacaGGPaGaeyyXICTabmisayaafaGaaiikaiqadIhagaacaiaacMcaaaa@48B4@ ,

    denn das hieße ja:  0=1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaGimaiabg2da9iaaigdaaaa@3867@ .
     

In einer ersten Anwendung lösen wir eine Zusage im Zusammenhang mit [7.5.3/4] ein und zeigen, dass Funktionen, die auf einem ganzen Intervall regulär sind, injektiv sein müssen.

Die im Beweis verwandte Strategie ist typisch für den Einsatz des Mittelwertsatzes: Über die Gleichung [7.9.5] können wir Eigenschaften der Funktion  f erschließen, sobald wir über pauschale Kenntnisse der Ableitung verfügen, also solche, die nicht von den individuellen Stellen abhängen. Hier etwa wissen wir, dass die Ableitungswerte  f (x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaaaaa@3939@   überall von Null verschieden sind, also sicherlich auch an der vom Mittelwertsatz garantierten, aber in der Regel unbekannten Stelle x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ .

Bemerkung:  Ist  f C 0 (I) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadoeadaahaaWcbeqaaiaaicdaaaGccaGGOaGaamysaiaacMcaaaa@3C3B@ in jedem inneren Punkt von I differenzierbar, so gilt:

f (x)0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaGaeyiyIKRaaGimaaaa@3BBA@ für alle x aus dem Inneren von I MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaGzbVlabgkDiElaaywW7aaa@3B65@ f ist auf I injektiv.
[7.9.6]

Beweis:  Sind x und  y zwei verschiedene Punkte aus I, so gibt es nach [7.9.5] ein x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ zwischen x und  y mit

f(x)=f(y)+ (xy) 0 f ( x ˜ ) 0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamyEaiaacMcacqGHRaWkdaagaaqaaiaacIcacaWG4bGaeyOeI0IaamyEaiaacMcaaSqaaiabgcMi5kaaicdaaOGaayjo+dGaeyyXIC9aaGbaaeaaceWGMbGbauaacaGGOaGabmiEayaaiaGaaiykaaWcbaGaeyiyIKRaaGimaaGccaGL44paaaa@5140@ .

Mit (xy) f ( x ˜ )0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadIhacqGHsislcaWG5bGaaiykaiabgwSixlqadAgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaGaeyiyIKRaaGimaaaa@4254@ , weiß man auch:  f(x)f(y) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgcMi5kaadAgacaGGOaGaamyEaiaacMcaaaa@3E36@ .

In einem zweiten Beispiel gelingt es, die konstanten Funktionen auf einem Intervall allein über ihr Ableitungsverhalten zu klassifizieren.

Bemerkung:  Für jede Funktion  f D 1 (I) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadseadaahaaWcbeqaaiaaigdaaaGccaGGOaGaamysaiaacMcaaaa@3C3D@ gilt:

f(x)=c  für alle  xI f (x)=0  für alle  xI MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg2da9iaadogacaqGMbGaaei=aiaabkhacaqGGaGaaeyyaiaabYgacaqGSbGaaeyzaiaadIhacqGHiiIZcaWGjbGaaGzbVlabgsDiBlaaywW7ceWGMbGbauaacaGGOaGaamiEaiaacMcacqGH9aqpcaaIWaGaaeOzaiaabYpacaqGYbGaaeiiaiaabggacaqGSbGaaeiBaiaabwgacaWG4bGaeyicI4Saamysaaaa@5B92@
[7.9.7]

Beweis:  Die Richtung " MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyO0H4naaa@3849@ " ist trivial (siehe [7.3.6]). Die Gegenrichtung " MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyi0HWnaaa@3845@ " stellt die eigentliche Aufgabe dar. Hier setzen wir den Mittelwertsatz ein und geben uns dazu einen festen Punkt aI MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyaiabgIGiolaadMeaaaa@3924@ vor. Dann gibt es nach [7.9.5] zu jedem von a verschiedenem xI MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgIGiolaadMeaaaa@393B@ ein x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ zwischen a und x, so dass

f(x)=f(a)+(xa) f ( x ˜ ) =0 =f(a) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamyyaiaacMcacqGHRaWkcaGGOaGaamiEaiabgkHiTiaadggacaGGPaGaeyyXIC9aaGbaaeaaceWGMbGbauaacaGGOaGabmiEayaaiaGaaiykaaWcbaGaeyypa0JaaGimaaGccaGL44pacqGH9aqpcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaaaaa@4FFE@

Mit cf(a) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4yaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamyyaiaacMcaaaa@3B04@ ist daher die Behauptung bewiesen.

[7.9.7] läßt sich deutlich verallgemeinern, denn es gelingt, eine analoge Aussage für Polynome zu beweisen.

Bemerkung:  Sei n MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOBaiabgIGiolablwriLcaa@39CF@ . Dann gilt für jede D n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiramaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaaaaa@3972@ -Funktion  f: MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacQdacqWIDesOcqGHsgIRcqWIDesOaaa@3C62@ :

f ist ein Polynom vom Grad n f (n+1) =0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyizImQaamOBaiaaywW7cqGHuhY2caaMf8UaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiabg2da9iaaicdaaaa@44D7@
[7.9.8]

Beweis:  " MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyO0H4naaa@3849@ " ergibt sich direkt aus [7.8.14]. Für " MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyi0HWnaaa@3845@ " führen wir einen Induktionsbeweis. Da der Induktionsanfang ( n=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOBaiabg2da9iaaicdaaaa@389F@ ) bereits durch [7.9.7] gesichert ist, ist lediglich der Induktionsschluss zu ziehen. Sei dazu  f eine D n+2 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiramaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaikdaaaaaaa@3973@ -Funktion mit

( f (n+1) ) = f (n+2) =0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadAgadaahaaWcbeqaaiaacIcacaWGUbGaey4kaSIaaGymaiaacMcaaaGcceGGPaGbauaacqGH9aqpcaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaikdacaGGPaaaaOGaeyypa0JaaGimaaaa@442E@ .

Nach [7.9.7] ist daher die differenzierbare Funktion  f (n+1) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaaaaa@3AED@ konstant (die eigenwillige Darstellung von c ergibt sich aus [7.8.14]):

f (n+1) =c= ( c (n+1)! X n+1 ) (n+1) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiabg2da9iaadogacqGH9aqpcaGGOaWaaSaaaeaacaWGJbaabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaiaacgcaaaGaamiwamaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaGccaGGPaWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaaaaaaa@4C84@ .

Daraus ergibt sich für die D n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiramaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaaaaa@3972@ -Funktion  pf c (n+1)! X n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiCaiabg2da9iaadAgacqGHsisldaWcaaqaaiaadogaaeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaGaaiyiaaaacaWGybWaaWbaaSqabeaacaWGUbGaey4kaSIaaGymaaaaaaa@42DF@ :

p (n+1) = (f c (n+1)! X n+1 ) (n+1) = f (n+1) ( c (n+1)! X n+1 ) (n+1) =0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiCamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiabg2da9iaacIcacaWGMbGaeyOeI0YaaSaaaeaacaWGJbaabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaiaacgcaaaGaamiwamaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaGccaGGPaWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaaaaOGaeyypa0JaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiabgkHiTiaacIcadaWcaaqaaiaadogaaeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaGaaiyiaaaacaWGybWaaWbaaSqabeaacaWGUbGaey4kaSIaaGymaaaakiaacMcadaahaaWcbeqaaiaacIcacaWGUbGaey4kaSIaaGymaiaacMcaaaGccqGH9aqpcaaIWaaaaa@63E3@ .

p ist also nach Induktionsvoraussetzung ein Polynom vom Grad n MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyizImQaamOBaaaa@3894@ , daher ist  f=p+ c (n+1)! X n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabg2da9iaadchacqGHRaWkdaWcaaqaaiaadogaaeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaGaaiyiaaaacaWGybWaaWbaaSqabeaacaWGUbGaey4kaSIaaGymaaaaaaa@42D4@ ein Polynom mit einem Grad n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyizImQaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaa@3A31@ .

Nach [7.9.8] erkennt man die Polynome unter den C MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4qamaaCaaaleqabaGaeyOhIukaaaaa@3852@ -Funktionen auf MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeSyhHekaaa@375C@ daran, dass unter ihren Ableitungen die Nullfunktion vorkommt. Die Ableitungen in [7.8.11-13] belegen also, dass exp, sin und cos keine Polynome sind.

Im Abschnitt über stetige Funktionen haben wird in [6.5.6] eine spezielle Form der Stetigkeit, die sog. Lipschitz-Stetigkeit vorgestellt. Der Mittelwertsatz zeigt nun, dass eine differenzierbare Funktionen, deren Ableitung auf I beschränkt ist, dort lipschitz-stetig sein muss.

Aufgabe:  Sei  f D 1 (I) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadseadaahaaWcbeqaaiaaigdaaaGccaGGOaGaamysaiaacMcaaaa@3C3D@ , so dass | f (x)|c MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiiFaiqadAgagaqbaiaacIcacaWG4bGaaiykaiaacYhacqGHKjYOcaWGJbaaaa@3DD6@ für alle x aus dem Inneren von I. Dann gilt für alle x,yI MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=qqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiaacYcacaWG5bGaeyicI4Saamysaaaa@3A66@ :

|f(x)f(y)|<c|xy| MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=qqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiiFaiaadAgacaGGOaGaamiEaiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadMhacaGGPaGaaiiFaiabgYda8iaadogacqGHflY1caGG8bGaamiEaiabgkHiTiaadMhacaGG8baaaa@47F7@
[7.9.9]

Beweis: ?

|f(x)f(y)|= | f ( x ˜ )| c |xy|c|xy| MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiiFaiaadAgacaGGOaGaamiEaiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadMhacaGGPaGaaiiFaiabg2da9maayaaabaGaaiiFaiqadAgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaGaaiiFaaWcbaGaeyizImQaam4yaaGccaGL44pacqGHflY1caGG8bGaamiEaiabgkHiTiaadMhacaGG8bGaeyizImQaam4yaiabgwSixlaacYhacaWG4bGaeyOeI0IaamyEaiaacYhaaaa@5B5C@ .

Beachte:

  • Jede Funktion  f C 1 ([a,b]) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadoeadaahaaWcbeqaaiaaigdaaaGccaGGOaGaai4waiaadggacaGGSaGaamOyaiaac2facaGGPaaaaa@3FAB@ ist lipschitz-stetig, denn  f MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaaaaa@36E3@ ist jetzt eine stetige Funktion auf einem abgeschlossenen Intervall, nach [6.6.4] daher automatisch beschränkt.

  • Da sin und cos nur Werte zwischen −1 und 1 annehmen, weiß man für alle x,y MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiaacYcacaWG5bGaeyicI4SaeSyhHekaaa@3B8B@ :

    |sinxsiny||xy| |cosxcosy||xy| MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaqbaeaabiqaaaqaaiaacYhaciGGZbGaaiyAaiaac6gacaWG4bGaeyOeI0Iaci4CaiaacMgacaGGUbGaamyEaiaacYhacqGHKjYOcaGG8bGaamiEaiabgkHiTiaadMhacaGG8baabaGaaiiFaiGacogacaGGVbGaai4CaiaadIhacqGHsislciGGJbGaai4BaiaacohacaWG5bGaaiiFaiabgsMiJkaacYhacaWG4bGaeyOeI0IaamyEaiaacYhaaaaaaa@5858@

     

Verallgemeinerungen des Mittelwertsatzes bieten sich in zwei Richtungen an: Zum einen wird man versuchen, wie etwa beim Zwischenwertsatz (siehe dazu [6.6.3]), eine Version für zwei Funktionen zu finden, zum anderen wird man Möglichkeiten ausloten, den Satz auf mehrfach differenzierbare Funktionen zu erweitern. Wir verfolgen beide Richtungen.

Bemerkung (Zweiter Mittelwertsatz):  Sind  f und g zwei Funktionen aus C 0 ([a,b]) D 1 (]a,b[) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4qamaaCaaaleqabaGaaGimaaaakiaacIcacaGGBbGaamyyaiaacYcacaWGIbGaaiyxaiaacMcacqGHPiYXcaWGebWaaWbaaSqabeaacaaIXaaaaOGaaiikaiaac2facaWGHbGaaiilaiaadkgacaGGBbGaaiykaaaa@462A@ , so gibt es ein x ˜ ]a,b[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaGaeyicI4SaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfaaaa@3CB9@ derart, dass

(f(b)f(a)) g ( x ˜ )=(g(b)g(a)) f ( x ˜ ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaGaaiykaiabgwSixlqadEgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaGaeyypa0JaaiikaiaadEgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGHsislcaWGNbGaaiikaiaadggacaGGPaGaaiykaiabgwSixlqadAgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaaaaa@5377@
[7.9.10]

Beweis:  Für die Funktion

h(f(b)f(a))g(g(b)g(a))f C 0 ([a,b]) D 1 (]a,b[) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiAaiabg2da9iaacIcacaWGMbGaaiikaiaadkgacaGGPaGaeyOeI0IaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiaacMcacqGHflY1caWGNbGaeyOeI0IaaiikaiaadEgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGHsislcaWGNbGaaiikaiaadggacaGGPaGaaiykaiabgwSixlaadAgacqGHiiIZcaWGdbWaaWbaaSqabeaacaaIWaaaaOGaaiikaiaacUfacaWGHbGaaiilaiaadkgacaGGDbGaaiykaiabgMIihlaadseadaahaaWcbeqaaiaaigdaaaGccaGGOaGaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfacaGGPaaaaa@6231@

bestätigt man sofort:  h(a)=f(b)g(a)f(a)g(b)=h(b) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiAaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGHflY1caWGNbGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyOeI0IaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabgwSixlaadEgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGH9aqpcaWGObGaaiikaiaadkgacaGGPaaaaa@507E@ . Nach dem Satz von Rolle [7.9.3] gibt es daher ein x ˜ ]a,b[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaGaeyicI4SaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfaaaa@3CB9@ , so dass

0= h ( x ˜ )=(f(b)f(a)) g ( x ˜ )(g(b)g(a)) f ( x ˜ ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaGimaiabg2da9iqadIgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaGaeyypa0JaaiikaiaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaGaaiykaiabgwSixlqadEgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaGaeyOeI0IaaiikaiaadEgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGHsislcaWGNbGaaiikaiaadggacaGGPaGaaiykaiabgwSixlqadAgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaaaaa@5982@ .

Damit ist die Behauptung bewiesen.

Beachte:

  • Vertauscht man in [7.8.10] die Positionen von a und b, d.h. multipliziert man die Gleichung mit −1, so bleibt [7.8.10] weiterhin gültig. Der zweite Mittelwertsatz gilt also, wie schon erste, unabhängig davon, ob a links von b liegt oder nicht.
     

Wir setzen den zweiten Mittelwertsatz zum Nachweis der de L'Hôpitalschen Regeln ein. Diese effizienten Regeln zur Grenzwertbestimmung haben ihren Ausgangspunkt in der folgenden Beobachtung:

Für zwei in a differenzierbare Funktionen  f,g:A MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacYcacaWGNbGaaiOoaiaadgeacqGHsgIRcqWIDesOaaa@3D54@ mit g (a)0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabm4zayaafaGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyiyIKRaaGimaaaa@3BA4@ gilt:  Ist  f(a)=g(a)=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg2da9iaadEgacaGGOaGaamyyaiaacMcacqGH9aqpcaaIWaaaaa@3F07@ , so ist f g MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaacaWGMbaabaGaam4zaaaaaaa@37D3@ in a stetig fortsetzbar, und zwar durch

lim xa f(x) g(x) = f (a) g (a) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakmaalaaabaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaaqaaiaadEgacaGGOaGaamiEaiaacMcaaaGaeyypa0ZaaSaaaeaaceWGMbGbauaacaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaaceWGNbGbauaacaGGOaGaamyyaiaacMcaaaaaaa@4AE5@ .
[7.9.11]

Beweis:  Zunächst müssen wir a als Häufungspunkt

 i

Nach [6.4.4] müssen wir dazu eine Folge ( a n ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadggadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccaGGPaaaaa@3954@ in {xA|g(x)0}\{a} MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaai4EaiaadIhacqGHiiIZcaWGbbGaaiiFaiaadEgacaGGOaGaamiEaiaacMcacqGHGjsUcaaIWaGaaiyFaGqaaiaa=XfacaGG7bGaamyyaiaac2haaaa@45C2@ konstruieren mit a n a MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyamaaBaaaleaacaWGUbaabeaakiabgkziUkaadggaaaa@3ACE@ .

Da a bereits Häufungspunkt von A ist (sonst könnte dort keine Funktion differenzierbar sein), gelingt dies aber, wenn wir eine relative ε-Umgebung A a,ε MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyqamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiabew7aLbqabaaaaa@3A1B@ finden können, so dass A a,ε \{a}{xA|g(x)0} MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyqamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiabew7aLbqabaGccaGGCbGaai4EaiaadggacaGG9bGaeyOGIWSaai4EaiaadIhacqGHiiIZcaWGbbGaaiiFaiaadEgacaGGOaGaamiEaiaacMcacqGHGjsUcaaIWaGaaiyFaaaa@4BF1@ .

von {xA|g(x)0} MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaai4EaiaadIhacqGHiiIZcaWGbbGaaiiFaiaadEgacaGGOaGaamiEaiaacMcacqGHGjsUcaaIWaGaaiyFaaaa@41F6@ nachweisen und betrachten dazu die Darstellung (siehe [7.5.1])

g=g(a)+(Xa)r=(Xa)r MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4zaiabg2da9iaadEgacaGGOaGaamyyaiaacMcacqGHRaWkcaGGOaGaamiwaiabgkHiTiaadggacaGGPaGaamOCaiabg2da9iaacIcacaWGybGaeyOeI0IaamyyaiaacMcacaWGYbaaaa@46F1@ .

Da r in a stetig ist, gibt es mit r(a)= g (a)0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOCaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg2da9iqadEgagaqbaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabgcMi5kaaicdaaaa@3FE0@ eine relative ε-Umgebung A a,ε MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyqamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiabew7aLbqabaaaaa@3A1B@ , so dass g(x)0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4zaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgcMi5kaaicdaaaa@3BAF@ für alle x A a,ε \{a} MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgIGiolaadgeadaWgaaWcbaGaamyyaiaacYcacqaH1oqzaeqaaGqaaOGaa8hxaiaacUhacaWGHbGaaiyFaaaa@4072@ .

Beachtet man nun, dass f (a)= lim xa f(x)f(a) xa MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyypa0ZaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakmaalaaabaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgkHiTiaadAgacaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaacaWG4bGaeyOeI0Iaamyyaaaaaaa@4B43@ und g (a)= lim xa g(x)g(a) xa MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabm4zayaafaGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyypa0ZaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakmaalaaabaGaam4zaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgkHiTiaadEgacaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaacaWG4bGaeyOeI0Iaamyyaaaaaaa@4B46@ , so ergibt sich [7.9.11] mit der Rechenregel [6.9.8] direkt aus der für alle x A a,ε \{a} MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgIGiolaadgeadaWgaaWcbaGaamyyaiaacYcacqaH1oqzaeqaaOGaaiixaiaacUhacaWGHbGaaiyFaaaa@406C@ gültigen Gleichung

f(x) g(x) = f(x)f(a) g(x)g(a) = f(x)f(a) xa g(x)g(a) xa MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaacaWGMbGaaiikaiaadIhacaGGPaaabaGaam4zaiaacIcacaWG4bGaaiykaaaacqGH9aqpdaWcaaqaaiaadAgacaGGOaGaamiEaiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaaabaGaam4zaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgkHiTiaadEgacaGGOaGaamyyaiaacMcaaaGaeyypa0ZaaSaaaeaadaWcaaqaaiaadAgacaGGOaGaamiEaiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaaabaGaamiEaiabgkHiTiaadggaaaaabaWaaSaaaeaacaWGNbGaaiikaiaadIhacaGGPaGaeyOeI0Iaam4zaiaacIcacaWGHbGaaiykaaqaaiaadIhacqGHsislcaWGHbaaaaaaaaa@61CF@ .

 

Bemerkung (Regeln von de L'Hôpital):  Sei I ein Intervall, aI MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyaiabgIGiolaadMeaaaa@3924@ und  f,g C 0 (I) D 1 (I\{a}) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacYcacaWGNbGaeyicI4Saam4qamaaCaaaleqabaGaaGimaaaakiaacIcacaWGjbGaaiykaiabgMIihlaadseadaahaaWcbeqaaiaaigdaaaGccaGGOaGaamysaiaacYfacaGG7bGaamyyaiaac2hacaGGPaaaaa@471D@ , so dass g (x)0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabm4zayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaGaeyiyIKRaaGimaaaa@3BBB@ für alle xI\{a} MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgIGiolaadMeacaGGCbGaai4EaiaadggacaGG9baaaa@3D01@ . Ist f g MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaaceWGMbGbauaaaeaaceWGNbGbauaaaaaaaa@37EB@ in a stetig fortsetzbar, so gilt:

  1. f(a)=g(a)=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg2da9iaadEgacaGGOaGaamyyaiaacMcacqGH9aqpcaaIWaGaaGzbVlabgkDiElaaywW7aaa@4480@

    f g MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaacaWGMbaabaGaam4zaaaaaaa@37D3@ ist in a stetig fortsetzbar durch  lim xa f(x) g(x) = lim xa f (x) g (x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakmaalaaabaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaaqaaiaadEgacaGGOaGaamiEaiaacMcaaaGaeyypa0ZaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakmaalaaabaGabmOzayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaaabaGabm4zayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaaaaaaa@51F6@ .

 

[7.9.12]

  1. lim xa 1 g(x) =0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakmaalaaabaGaaGymaaqaaiaadEgacaGGOaGaamiEaiaacMcaaaGaeyypa0JaaGimaiaaywW7cqGHshI3caaMf8oaaa@4815@

    f g MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaacaWGMbaabaGaam4zaaaaaaa@37D3@ ist in a stetig fortsetzbar durch  lim xa f(x) g(x) = lim xa f (x) g (x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakmaalaaabaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaaqaaiaadEgacaGGOaGaamiEaiaacMcaaaGaeyypa0ZaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakmaalaaabaGabmOzayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaaabaGabm4zayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaaaaaaa@51F6@ .

 

[7.9.13]

Beweis:  Wir setzen das Folgenkriterium [6.8.4] ein. Sei dazu ( a n ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadggadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccaGGPaaaaa@3951@ eine Folge in I\{a} MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamysaiaacYfacaGG7bGaamyyaiaac2haaaa@3A80@ mit a n a MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyamaaBaaaleaacaWGUbaabeaakiabgkziUkaadggaaaa@3ACE@ . Wir dürfen o.E. annehmen, dass g( a n )0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4zaiaacIcacaWGHbWaaSbaaSqaaiaad6gaaeqaaOGaaiykaiabgcMi5kaaicdaaaa@3CC1@ für alle n, denn da g (x)0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabm4zayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaGaeyiyIKRaaGimaaaa@3BBB@ , hat g nach [7.9.6] höchstens eine Nullstelle links von a, d.h. im Intervall I <a MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamysaiabgMIihlabl2riHoaaCaaaleqabaGaeyipaWJaamyyaaaaaaa@3BDF@ , und höchstens eine im rechten Teilintervall I >a MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamysaiabgMIihlabl2riHoaaCaaaleqabaGaeyOpa4Jaamyyaaaaaaa@3BE3@ . Gemäß [7.9.10] gibt es nun zu jedem n ein x ˜ n MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaWaaSbaaSqaaiaad6gaaeqaaaaa@3817@ zwischen a und a n MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyamaaBaaaleaacaWGUbaabeaaaaa@37F1@ , also | x ˜ n a|| a n a| MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiiFaiqadIhagaacamaaBaaaleaacaWGUbaabeaakiabgkHiTiaadggacaGG8bGaeyizImQaaiiFaiaadggadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccqGHsislcaWGHbGaaiiFaaaa@438B@ , so dass

(f( a n )f(a)) g ( x ˜ n )=(g( a n )g(a)) f ( x ˜ n ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadAgacaGGOaGaamyyamaaBaaaleaacaWGUbaabeaakiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaGaaiykaiabgwSixlqadEgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccaGGPaGaeyypa0JaaiikaiaadEgacaGGOaGaamyyamaaBaaaleaacaWGUbaabeaakiaacMcacqGHsislcaWGNbGaaiikaiaadggacaGGPaGaaiykaiabgwSixlqadAgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccaGGPaaaaa@5819@ .[1]

Mit ( a n ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadggadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccaGGPaaaaa@3951@ konvergiert auch ( x ˜ n ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiqadIhagaacamaaBaaaleaacaWGUbaabeaakiaacMcaaaa@397A@ gegen a (Schachtelsatz [5.5.8]!), so dass nach Voraussetzung die Konvergenz  f ( x ˜ n ) g ( x ˜ n ) lim xa f (x) g (x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaaceWGMbGbauaacaGGOaGabmiEayaaiaWaaSbaaSqaaiaad6gaaeqaaOGaaiykaaqaaiqadEgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccaGGPaaaaiabgkziUoaaxababaGaciiBaiaacMgacaGGTbaaleaacaWG4bGaeyOKH4QaamyyaaqabaGcdaWcaaqaaiqadAgagaqbaiaacIcacaWG4bGaaiykaaqaaiqadEgagaqbaiaacIcacaWG4bGaaiykaaaaaaa@4E82@ gesichert ist. Aus [1] erhält man daher:

1.   f( a n ) g( a n ) = f( a n )f(a) g( a n )g(a) = f ( x ˜ n ) g ( x ˜ n ) lim xa f (x) g (x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaacaWGMbGaaiikaiaadggadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccaGGPaaabaGaam4zaiaacIcacaWGHbWaaSbaaSqaaiaad6gaaeqaaOGaaiykaaaacqGH9aqpdaWcaaqaaiaadAgacaGGOaGaamyyamaaBaaaleaacaWGUbaabeaakiaacMcacqGHsislcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaaabaGaam4zaiaacIcacaWGHbWaaSbaaSqaaiaad6gaaeqaaOGaaiykaiabgkHiTiaadEgacaGGOaGaamyyaiaacMcaaaGaeyypa0ZaaSaaaeaaceWGMbGbauaacaGGOaGabmiEayaaiaWaaSbaaSqaaiaad6gaaeqaaOGaaiykaaqaaiqadEgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccaGGPaaaaiabgkziUoaaxababaGaciiBaiaacMgacaGGTbaaleaacaWG4bGaeyOKH4QaamyyaaqabaGcdaWcaaqaaiqadAgagaqbaiaacIcacaWG4bGaaiykaaqaaiqadEgagaqbaiaacIcacaWG4bGaaiykaaaaaaa@6A2B@ .

2.   f( a n ) g( a n ) = f(a) g( a n ) 0 +(1 g(a) g( a n ) 0 ) f ( x ˜ n ) g ( x ˜ n ) lim xa f (x) g (x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaacaWGMbGaaiikaiaadggadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccaGGPaaabaGaam4zaiaacIcacaWGHbWaaSbaaSqaaiaad6gaaeqaaOGaaiykaaaacqGH9aqpdaagaaqaaiaaykW7daWcaaqaaiaadAgacaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaacaWGNbGaaiikaiaadggadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccaGGPaaaaiaaykW7aSqaaiabgkziUkaaicdaaOGaayjo+dGaey4kaSIaaiikaiaaigdacqGHsisldaagaaqaaiaaykW7daWcaaqaaiaadEgacaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaacaWGNbGaaiikaiaadggadaWgaaWcbaGaamOBaaqabaGccaGGPaaaaiaaykW7aSqaaiabgkziUkaaicdaaOGaayjo+dGaaiykaiabgwSixpaalaaabaGabmOzayaafaGaaiikaiqadIhagaacamaaBaaaleaacaWGUbaabeaakiaacMcaaeaaceWGNbGbauaacaGGOaGabmiEayaaiaWaaSbaaSqaaiaad6gaaeqaaOGaaiykaaaacqGHsgIRdaWfqaqaaiGacYgacaGGPbGaaiyBaaWcbaGaamiEaiabgkziUkaadggaaeqaaOWaaSaaaeaaceWGMbGbauaacaGGOaGaamiEaiaacMcaaeaaceWGNbGbauaacaGGOaGaamiEaiaacMcaaaaaaa@7D03@ .

Beachte:

  • Oft lassen sich die Regeln auch iteriert anwenden: Hat man etwa  f,g C 1 (I) D 2 (I\{a}) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacYcacaWGNbGaeyicI4Saam4qamaaCaaaleqabaGaaGymaaaakiaacIcacaWGjbGaaiykaiabgMIihlaadseadaahaaWcbeqaaiaaikdaaaGccaGGOaGaamysaiaacYfacaGG7bGaamyyaiaac2hacaGGPaaaaa@471F@ mit f(a)=g(a)=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg2da9iaadEgacaGGOaGaamyyaiaacMcacqGH9aqpcaaIWaaaaa@3F07@ f (a)= g (a)=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyypa0Jabm4zayaafaGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyypa0JaaGimaaaa@3F1F@ und g (x), g (x)0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabm4zayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaGaaiilaiqadEgagaqbgaqbaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgcMi5kaaicdaaaa@3FC4@ für alle xI\{a} MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgIGiolaadMeacaGGCbGaai4EaiaadggacaGG9baaaa@3D01@ , so existiert mit dem

    Grenzwert lim xa f (x) g (x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakmaalaaabaGabmOzayaafyaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaaabaGabm4zayaafyaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaaaaaaa@4390@ auch  lim xa f(x) g(x) = lim xa f (x) g (x) = lim xa f (x) g (x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakmaalaaabaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaaqaaiaadEgacaGGOaGaamiEaiaacMcaaaGaeyypa0ZaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaWGHbaabeaakmaalaaabaGabmOzayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaaabaGabm4zayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaaaaiabg2da9maaxababaGaciiBaiaacMgacaGGTbaaleaacaWG4bGaeyOKH4QaamyyaaqabaGcdaWcaaqaaiqadAgagaqbgaqbaiaacIcacaWG4bGaaiykaaqaaiqadEgagaqbgaqbaiaacIcacaWG4bGaaiykaaaaaaa@60A0@ .


     

Beispiel:  Etliche Aufgaben lassen sich schon mit [7.9.11] lösen. Die im dritten Beispiel betrachtete Logarithmusfunktion ln wird in [8.7.1] erklärt.

  • lim x0 1cosx x = (1cos ) (0) X (0) = sin(0) 1 =0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaaIWaaabeaakmaalaaabaGaaGymaiabgkHiTiGacogacaGGVbGaai4CaiaadIhaaeaacaWG4baaaiabg2da9maalaaabaGaaiikaiaaigdacqGHsislciGGJbGaai4BaiaacohaceGGPaGbauaacaGGOaGaaGimaiaacMcaaeaaceWGybGbauaacaGGOaGaaGimaiaacMcaaaGaeyypa0ZaaSaaaeaaciGGZbGaaiyAaiaac6gacaGGOaGaaGimaiaacMcaaeaacaaIXaaaaiabg2da9iaaicdaaaa@57A9@

  • lim x0 1cosx x 2 = lim x0 (1cos ) (x) ( X 2 ) (x) = (1cos ) (0) ( X 2 ) (0) = cos(0) 2 = 1 2 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaaIWaaabeaakmaalaaabaGaaGymaiabgkHiTiGacogacaGGVbGaai4CaiaadIhaaeaacaWG4bWaaWbaaSqabeaacaaIYaaaaaaakiabg2da9maaxababaGaciiBaiaacMgacaGGTbaaleaacaWG4bGaeyOKH4QaaGimaaqabaGcdaWcaaqaaiaacIcacaaIXaGaeyOeI0Iaci4yaiaac+gacaGGZbGabiykayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaaabaGaaiikaiaadIfadaahaaWcbeqaaiaaikdaaaGcceGGPaGbauaacaGGOaGaamiEaiaacMcaaaGaeyypa0ZaaSaaaeaacaGGOaGaaGymaiabgkHiTiGacogacaGGVbGaai4CaiqacMcagaqbgaqbaiaacIcacaaIWaGaaiykaaqaaiaacIcacaWGybWaaWbaaSqabeaacaaIYaaaaOGabiykayaafyaafaGaaiikaiaaicdacaGGPaaaaiabg2da9maalaaabaGaci4yaiaac+gacaGGZbGaaiikaiaaicdacaGGPaaabaGaaGOmaaaacqGH9aqpdaWcaaqaaiaaigdaaeaacaaIYaaaaaaa@7155@

  • Für jedes a>0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyaiabg6da+iaaicdaaaa@3894@ gilt:  lim x0 ( x a lnx)= lim x0 ln(x) ( X a ) (x) = lim x0 ( x a a )=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcaaIWaaabeaakiaacIcacaWG4bWaaWbaaSqabeaacaWGHbaaaOGaeyyXICTaciiBaiaac6gacaWG4bGaaiykaiabg2da9maaxababaGaciiBaiaacMgacaGGTbaaleaacaWG4bGaeyOKH4QaaGimaaqabaGcdaWcaaqaaiGacYgacaGGUbGaai4jaiaacIcacaWG4bGaaiykaaqaaiaacIcacaWGybWaaWbaaSqabeaacqGHsislcaWGHbaaaOGabiykayaafaGaaiikaiaadIhacaGGPaaaaiabg2da9maaxababaGaciiBaiaacMgacaGGTbaaleaacaWG4bGaeyOKH4QaaGimaaqabaGccaGGOaGaeyOeI0YaaSaaaeaacaWG4bWaaWbaaSqabeaacaWGHbaaaaGcbaGaamyyaaaacaGGPaGaeyypa0JaaGimaaaa@6768@

[7.9.14]

Wir schließen daraus: Die Logarithmusfunktion ln fällt für 0<x0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaGimaiabgYda8iaadIhacqGHsgIRcaaIWaaaaa@3B4E@ langsamer gegen MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeyOeI0IaeyOhIukaaa@384A@ als jede positive Potenz von X.

Eine analoge Aussage für die Exponentialfunktion exp gewinnen wir, ohne de L'Hôpital, allein aus ihrer Reihendarstellung

 i

exp(x)= i=0 x i i! MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=qqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaciyzaiaacIhacaGGWbGaaiikaiaadIhacaGGPaGaeyypa0ZaaabCaeaadaWcaaqaaiaadIhadaahaaWcbeqaaiaadMgaaaaakeaacaWGPbGaaiyiaaaaaSqaaiaadMgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaeyOhIukaniabggHiLdaaaa@45C6@    Einzelheiten in [5.9.18]

: Für x MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaWcbaGaamiEaiabgkziUkabg6HiLcaa@3A48@ wächst exp schneller gegen MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaWcbaGaeyOhIukaaa@375E@ als jede positive Potenz von X:

  • Für jedes a>0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyaiabg6da+iaaicdaaaa@3894@ gilt:  lim x x a exp(x) =0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaCbeaeaaciGGSbGaaiyAaiaac2gaaSqaaiaadIhacqGHsgIRcqGHEisPaeqaaOWaaSaaaeaacaWG4bWaaWbaaSqabeaacaWGHbaaaaGcbaGaciyzaiaacIhacaGGWbGaaiikaiaadIhacaGGPaaaaiabg2da9iaaicdaaaa@4675@

[7.9.15]

Beweis:  Wählt man ein k MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4AaiabgIGiolablwriLcaa@39CC@ mit k>a+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4Aaiabg6da+iaadggacqGHRaWkcaaIXaaaaa@3A67@ , so folgt die Behauptung aus der für alle x1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgwMiZkaaigdaaaa@396A@ gültigen Abschätzung

0 x a exp(x) = x a i=0 x i i! k! x a x k =k! 1 x ka k! 1 x MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaGimaiabgsMiJoaalaaabaGaamiEamaaCaaaleqabaGaamyyaaaaaOqaaiGacwgacaGG4bGaaiiCaiaacIcacaWG4bGaaiykaaaacqGH9aqpdaWcaaqaaiaadIhadaahaaWcbeqaaiaadggaaaaakeaadaaeWbqaamaalaaabaGaamiEamaaCaaaleqabaGaamyAaaaaaOqaaiaadMgacaGGHaaaaaWcbaGaamyAaiabg2da9iaaicdaaeaacqGHEisPa0GaeyyeIuoaaaGccqGHKjYOcaWGRbGaaiyiamaalaaabaGaamiEamaaCaaaleqabaGaamyyaaaaaOqaaiaadIhadaahaaWcbeqaaiaadUgaaaaaaOGaeyypa0Jaam4AaiaacgcadaWcaaqaaiaaigdaaeaacaWG4bWaaWbaaSqabeaacaWGRbGaeyOeI0IaamyyaaaaaaGccqGHKjYOcaWGRbGaaiyiamaalaaabaGaaGymaaqaaiaadIhaaaaaaa@611D@ .

Mit der nun anstehenden Verallgemeinerung des Mittelwertsatzes auf mehrfach differenzierbare Funktionen können wir Werkzeuge (Taylorpolynome) entwickeln, die bei der Untersuchung analytischer Funktionen sehr hilfreich sind.

Satz (Satz von Taylor):  Sei n MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOBaiabgIGiolablwriLcaa@39CF@ . Zu jeder Funktion  f C n ([a,b]) D n+1 (]a,b[) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadoeadaahaaWcbeqaaiaad6gaaaGccaGGOaGaai4waiaadggacaGGSaGaamOyaiaac2facaGGPaGaeyykICSaamiramaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaGccaGGOaGaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfacaGGPaaaaa@4AA7@ gibt es ein x ˜ ]a,b[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaGaeyicI4SaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfaaaa@3CB9@ , so dass die Taylorformel gilt:

f(b)= i=0 n f (i) (a) i! (ba) i + f (n+1) ( x ˜ ) (n+1)! (ba) n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGIbGaaiykaiabg2da9maaqahabaWaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamyAaiaacMcaaaGccaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaacaWGPbGaaiyiaaaaaSqaaiaadMgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaamOBaaqdcqGHris5aOGaaiikaiaadkgacqGHsislcaWGHbGaaiykamaaCaaaleqabaGaamyAaaaakiabgUcaRmaalaaabaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaaabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaiaacgcaaaGaaiikaiaadkgacqGHsislcaWGHbGaaiykamaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaaaaa@604D@
[7.9.16]

Beweis:  Wir wenden wieder den Satz von Rolle auf eine geeignete Hilfsfunktion g an. Zunächst gibt es ein reelles c, so dass

f(b)= i=0 n f (i) (a) i! (ba) i + c (n+1)! (ba) n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGIbGaaiykaiabg2da9maaqahabaWaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamyAaiaacMcaaaGccaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaacaWGPbGaaiyiaaaaaSqaaiaadMgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaamOBaaqdcqGHris5aOGaaiikaiaadkgacqGHsislcaWGHbGaaiykamaaCaaaleqabaGaamyAaaaakiabgUcaRmaalaaabaGaam4yaaqaaiaacIcacaWGUbGaey4kaSIaaGymaiaacMcacaGGHaaaaiaacIcacaWGIbGaeyOeI0IaamyyaiaacMcadaahaaWcbeqaaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaaaaaaa@59C5@ ,[2]

denn [2] ist eine lineare Gleichung, die sich leicht nach c auflösen läßt. Wir finden nun ein x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ , so dass c= f (n+1) ( x ˜ ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4yaiabg2da9iaadAgadaahaaWcbeqaaiaacIcacaWGUbGaey4kaSIaaGymaiaacMcaaaGccaGGOaGabmiEayaaiaGaaiykaaaa@3F4A@ ist. Dazu betrachten wir die Funktion

g i=0 n f (i) i! (bX) i + c (n+1)! (bX) n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4zaiabg2da9maaqahabaWaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamyAaiaacMcaaaaakeaacaWGPbGaaiyiaaaaaSqaaiaadMgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaamOBaaqdcqGHris5aOGaaiikaiaadkgacqGHsislcaWGybGaaiykamaaCaaaleqabaGaamyAaaaakiabgUcaRmaalaaabaGaam4yaaqaaiaacIcacaWGUbGaey4kaSIaaGymaiaacMcacaGGHaaaaiaacIcacaWGIbGaeyOeI0IaamiwaiaacMcadaahaaWcbeqaaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaaaaaaa@5535@

Nach Voraussetzung ist g stetig auf [a,b] MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaai4waiaadggacaGGSaGaamOyaiaac2faaaa@3A29@ und differenzierbar auf ]a,b[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfaaaa@3A29@ . Die Ableitung errechnen wir mit der Produktregel, wobei aber die dadurch entstehende Teleskopsumme auf eine einzige Differenz zusammenfällt:

g = f + i=1 n ( f (i+1) i! (bX) i f (i) (i1)! (bX) i1 ) c n! (bX) n = f + f (n+1) n! (bX) n f (1) 0! (bX) 0 c n! (bX) n = f (n+1) n! (bX) n c n! (bX) n MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaqbaeaabmGaaaqaaiqadEgagaqbaaqaaiabg2da9iqadAgagaqbaiabgUcaRmaaqahabaGaaiikamaalaaabaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaadMgacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaaaOqaaiaadMgacaGGHaaaaaWcbaGaamyAaiabg2da9iaaigdaaeaacaWGUbaaniabggHiLdGccaGGOaGaamOyaiabgkHiTiaadIfacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGPbaaaOGaeyOeI0YaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamyAaiaacMcaaaaakeaacaGGOaGaamyAaiabgkHiTiaaigdacaGGPaGaaiyiaaaacaGGOaGaamOyaiabgkHiTiaadIfacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGPbGaeyOeI0IaaGymaaaakiaacMcacqGHsisldaWcaaqaaiaadogaaeaacaWGUbGaaiyiaaaacaGGOaGaamOyaiabgkHiTiaadIfacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGUbaaaaGcbaaabaGaeyypa0JabmOzayaafaGaey4kaSYaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaaaaaGcbaGaamOBaiaacgcaaaGaaiikaiaadkgacqGHsislcaWGybGaaiykamaaCaaaleqabaGaamOBaaaakiabgkHiTmaalaaabaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaaigdacaGGPaaaaaGcbaGaaGimaiaacgcaaaGaaiikaiaadkgacqGHsislcaWGybGaaiykamaaCaaaleqabaGaaGimaaaakiabgkHiTmaalaaabaGaam4yaaqaaiaad6gacaGGHaaaaiaacIcacaWGIbGaeyOeI0IaamiwaiaacMcadaahaaWcbeqaaiaad6gaaaaakeaaaeaacqGH9aqpdaWcaaqaaiaadAgadaahaaWcbeqaaiaacIcacaWGUbGaey4kaSIaaGymaiaacMcaaaaakeaacaWGUbGaaiyiaaaacaGGOaGaamOyaiabgkHiTiaadIfacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGUbaaaOGaeyOeI0YaaSaaaeaacaWGJbaabaGaamOBaiaacgcaaaGaaiikaiaadkgacqGHsislcaWGybGaaiykamaaCaaaleqabaGaamOBaaaaaaaaaa@9D0E@ [3]

Offensichtlich ist g(b)=f(b) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4zaiaacIcacaWGIbGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcaaaa@3D49@ und nach [2] ist auch g(a)=f(b) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4zaiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamOyaiaacMcaaaa@3D48@ , also gibt es nach dem Satz von Rolle ([7.9.3]) ein x ˜ ]a,b[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaGaeyicI4SaaiyxaiaadggacaGGSaGaamOyaiaacUfaaaa@3CB9@ , so dass

0= g ( x ˜ )= f (n+1) ( x ˜ ) n! (b x ˜ ) n c n! (b x ˜ ) n c (b x ˜ ) n = f (n+1) ( x ˜ ) (b x ˜ ) n MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaGimaiabg2da9iqadEgagaqbaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaGaeyypa0ZaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaaaaOGaaiikaiqadIhagaacaiaacMcaaeaacaWGUbGaaiyiaaaacaGGOaGaamOyaiabgkHiTiqadIhagaacaiaacMcadaahaaWcbeqaaiaad6gaaaGccqGHsisldaWcaaqaaiaadogaaeaacaWGUbGaaiyiaaaacaGGOaGaamOyaiabgkHiTiqadIhagaacaiaacMcadaahaaWcbeqaaiaad6gaaaGccaaMf8Uaeyi1HSTaaGzbVlaadogacaGGOaGaamOyaiabgkHiTiqadIhagaacaiaacMcadaahaaWcbeqaaiaad6gaaaGccqGH9aqpcaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaaaaOGaaiikaiqadIhagaacaiaacMcacaGGOaGaamOyaiabgkHiTiqadIhagaacaiaacMcadaahaaWcbeqaaiaad6gaaaaaaa@6CFC@ ,

und da b x ˜ 0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOyaiabgkHiTiqadIhagaacaiabgcMi5kaaicdaaaa@3B4D@ , hat man:  c= f (n+1) ( x ˜ ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4yaiabg2da9iaadAgadaahaaWcbeqaaiaacIcacaWGUbGaey4kaSIaaGymaiaacMcaaaGccaGGOaGabmiEayaaiaGaaiykaaaa@3F4A@ .

Beachte:

  • Für n=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOBaiabg2da9iaaicdaaaa@389F@ ist [7.9.16] identisch mit [7.9.5]. Der Taylorsche Satz setzt also den Mittelwertsatz auf mehrfach differenzierbare Funktionen fort.

  • Und so wie dort überzeugt man sich auch hier davon, dass die Reihenfolge von a und b die Gültigkeit des Satzes nicht beeinträchtigt. Allerdings ist der Nachweis jetzt ein wenig verzwickter. Wir betrachten dazu die lineare Funktion

    gb+(aX) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4zaiabg2da9iaadkgacqGHRaWkcaGGOaGaamyyaiabgkHiTiaadIfacaGGPaaaaa@3DB0@

    und wenden die Taylorformel auf die Komposition  fg MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiablIHiVjaadEgaaaa@38FD@ an. Da (fg) (i) (x)= f (i) (g(x)) (1) i MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadAgacqWIyiYBcaWGNbGaaiykamaaCaaaleqabaGaaiikaiaadMgacaGGPaaaaOGaaiikaiaadIhacaGGPaGaeyypa0JaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaadMgacaGGPaaaaOGaaiikaiaadEgacaGGOaGaamiEaiaacMcacaGGPaGaeyyXICTaaiikaiabgkHiTiaaigdacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGPbaaaaaa@4E9A@ , also insbesondere  fg(b)=f(a) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiablIHiVjaadEgacaGGOaGaamOyaiaacMcacqGH9aqpcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaaaaa@3F6D@ und (fg) (i) (a)= f (i) (b) (1) i MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadAgacqWIyiYBcaWGNbGaaiykamaaCaaaleqabaGaaiikaiaadMgacaGGPaaaaOGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyypa0JaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaadMgacaGGPaaaaOGaaiikaiaadkgacaGGPaGaeyyXICTaaiikaiabgkHiTiaaigdacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGPbaaaaaa@4C28@ , erhalten wir

    f(a) = i=0 n f (i) (b) (1) i i! (ba) i + f (n+1) (g( x ˜ )) (1) n+1 (n+1)! (ba) n+1 = i=0 n f (i) (b) i! (ab) i + f (n+1) (g( x ˜ )) (n+1)! (ab) n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaqbaeaabiGaaaqaaiaadAgacaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaacqGH9aqpdaaeWbqaamaalaaabaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaadMgacaGGPaaaaOGaaiikaiaadkgacaGGPaGaeyyXICTaaiikaiabgkHiTiaaigdacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGPbaaaaGcbaGaamyAaiaacgcaaaaaleaacaWGPbGaeyypa0JaaGimaaqaaiaad6gaa0GaeyyeIuoakiaacIcacaWGIbGaeyOeI0IaamyyaiaacMcadaahaaWcbeqaaiaadMgaaaGccqGHRaWkdaWcaaqaaiaadAgadaahaaWcbeqaaiaacIcacaWGUbGaey4kaSIaaGymaiaacMcaaaGccaGGOaGaam4zaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaGaaiykaiabgwSixlaacIcacqGHsislcaaIXaGaaiykamaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaaakeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaGaaiyiaaaacaGGOaGaamOyaiabgkHiTiaadggacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGUbGaey4kaSIaaGymaaaaaOqaaaqaaiabg2da9maaqahabaWaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamyAaiaacMcaaaGccaGGOaGaamOyaiaacMcaaeaacaWGPbGaaiyiaaaaaSqaaiaadMgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaamOBaaqdcqGHris5aOGaaiikaiaadggacqGHsislcaWGIbGaaiykamaaCaaaleqabaGaamyAaaaakiabgUcaRmaalaaabaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiaacIcacaWGNbGaaiikaiqadIhagaacaiaacMcacaGGPaaabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaiaacgcaaaGaaiikaiaadggacqGHsislcaWGIbGaaiykamaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaaaaaaa@9AA9@

    Damit gilt die Taylorformel auch für  f(a) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWGHbGaaiykaaaa@3916@ wenn wir g( x ˜ ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4zaiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaaaaa@393D@ als "neues" x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ akzeptieren. Wir wenden daher [7.9.16] meist auf Funktionen f D n+1 (I) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadseadaahaaWcbeqaaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaaaaOGaaiikaiaadMeacaGGPaaaaa@3E12@ an und finden für je zwei verschiedene Werte a,bI MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyaiaacYcacaWGIbGaeyicI4Saamysaaaa@3ABB@ ein x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ zwischen a und b das die Taylorformel erfüllt.

  • Für ein  f D n+1 (I) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadseadaahaaWcbeqaaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaaaaOGaaiikaiaadMeacaGGPaaaaa@3E12@ und aI MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyaiabgIGiolaadMeaaaa@3924@ nennen wir das Polynom

    T a,n i=0 n f (i) (a) i! (Xa) i MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamivamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiaad6gaaeqaaOGaeyypa0ZaaabCaeaadaWcaaqaaiaadAgadaahaaWcbeqaaiaacIcacaWGPbGaaiykaaaakiaacIcacaWGHbGaaiykaaqaaiaadMgacaGGHaaaaaWcbaGaamyAaiabg2da9iaaicdaaeaacaWGUbaaniabggHiLdGccaGGOaGaamiwaiabgkHiTiaadggacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGPbaaaaaa@4CE6@

    das n-te Taylorpolynom und die Funktion R a,n :I MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOuamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiaad6gaaeqaaOGaaiOoaiaadMeacqGHsgIRcqWIDesOaaa@3E6B@ gegeben durch

    R a,n (x){ f (n+1) ( x ˜ ) (n+1)! (xa) n+1 ,  falls  xa 0,  falls  x=a MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOuamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiaad6gaaeqaaOGaaiikaiaadIhacaGGPaGaeyypa0ZaaiqaaeaafaqaaeGabaaabaWaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaaaaOGaaiikaiqadIhagaacaiaacMcaaeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaGaaiyiaaaacaGGOaGaamiEaiabgkHiTiaadggacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGUbGaey4kaSIaaGymaaaakiaabAgacaqGHbGaaeiBaiaabYgacaqGZbGaamiEaiabgcMi5kaadggaaeaacaaIWaGaaeOzaiaabggacaqGSbGaaeiBaiaabohacaWG4bGaeyypa0JaamyyaaaaaiaawUhaaaaa@6191@

    das n-te Restglied von  f bzgl. a. Die Funktion R a,n MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOuamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiaad6gaaeqaaaaa@3978@ ist wohldefiniert: Zwar mag es zu einem x mehrere x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F8@ geben, die die Taylorformel erfüllen, der Wert  f (n+1) ( x ˜ ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaaaaa@3D5C@ aber ist die zu x und a eindeutig gehörende Zahl c aus [2] (c ist als Lösung einer linearen Gleichung eindeutig). R a,n MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOuamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiaad6gaaeqaaaaa@3978@ wird gelegentlich auch die Lagrangesche Form des Restglieds genannt.

  • Ist  f C (I) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadoeadaahaaWcbeqaaiabg6HiLcaakiaacIcacaWGjbGaaiykaaaa@3CF2@ und aI MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyaiabgIGiolaadMeaaaa@3924@ , so heißt die Potenzreihe ( i=0 n f (i) (a) i! (Xa) i ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikamaaqahabaWaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamyAaiaacMcaaaGccaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaacaWGPbGaaiyiaaaaaSqaaiaadMgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaamOBaaqdcqGHris5aOGaaiikaiaadIfacqGHsislcaWGHbGaaiykamaaCaaaleqabaGaamyAaaaakiaacMcaaaa@49AB@ die Taylorreihe von  f bzgl. a. Ist die Taylorreihe konvergent mit Konvergenzradius r und  f| I a,r MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacYhacaWGjbWaaSbaaSqaaiaadggacaGGSaGaamOCaaqabaaaaa@3B5E@ ihre Grenzfunktion, also

    f(x)= i=0 f (i) (a) i! (xa) i MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg2da9maaqahabaWaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamyAaiaacMcaaaGccaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaacaWGPbGaaiyiaaaaaSqaaiaadMgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaeyOhIukaniabggHiLdGccaGGOaGaamiEaiabgkHiTiaadggacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGPbaaaaaa@4D2D@   für alle x]ar,a+r[I MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgIGiolaac2facaWGHbGaeyOeI0IaamOCaiaacYcacaWGHbGaey4kaSIaamOCaiaacUfacqGHPiYXcaWGjbaaaa@42D2@ ,[4]

    so nennen wir die Darstellung [4] die Taylorentwicklung von  f im Punkt a. C MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4qamaaCaaaleqabaGaeyOhIukaaaaa@3852@ -Funktionen, die in jedem aI MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyyaiabgIGiolaadMeaaaa@3924@ eine Taylorentwicklung zulassen, sind also analytisch.
     

In Abschnitt 8.10 werden wir einen alternativen Zugang zur Taylorformel vorstellen. Dort werden wir uns auch genauer über die mögliche Analytizität einer C MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4qamaaCaaaleqabaGaeyOhIukaaaaa@3852@ -Funktion informieren.

Wir beschäftigen uns noch einmal mit der Suche nach lokalen Extremstellen. Die Taylorformel gibt uns jetzt die Möglichkeit, ein erstes hinreichendes Kriterium zu formulieren, mit dem sich in vielen Fällen die durch das notwendige Kriterium [7.9.2] gefundenen Kandidaten kritisch bewerten lassen. Allerdings können hier nur Funktionen auf Intervallen untersucht werden, die dort eine hohe Differenzierbarkeitsgüte aufweisen. Kriterien für "schwächere" Funktionen stellen wir im nächsten Abschnitt vor.

Bemerkung (hinreichendes Kriterium für C n+1 ¯ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaWaaaeaacaWGdbWaaWbaaSqabeaacaWGUbGaey4kaSIaaGymaaaaaaaaaa@397E@ -Funktionen):  Sei  f C n+1 (I) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiabgIGiolaadoeadaahaaWcbeqaaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaaaaOGaaiikaiaadMeacaGGPaaaaa@3E0E@ und a ein innerer Punkt von I, so dass

f (a)== f (n) (a)=0 f (n+1) (a)0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyypa0JaeSOjGSKaeyypa0JaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacaGGPaaaaOGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyypa0JaaGimaiaaywW7cqGHNis2caaMf8UaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiaacIcacaWGHbGaaiykaiabgcMi5kaaicdaaaa@524F@ .
[7.9.17]
  1. Ist n + 1 ungerade, so besitzt  f  in a kein lokales Extremum.

  2. Ist n + 1 gerade, so besitzt  f  in a ein strenges lokales { Maximum, falls   f (n+1) (a)<0 Minimum, falls   f (n+1) (a)>0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaiqaaeaafaqaaeGabaaabaGaaeytaiaabggacaqG4bGaaeyAaiaab2gacaqG1bGaaeyBaiaabYcacaqGGaGaaeOzaiaabggacaqGSbGaaeiBaiaabohacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaaaaOGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyipaWJaaGimaaqaaiaab2eacaqGPbGaaeOBaiaabMgacaqGTbGaaeyDaiaab2gacaqGSaGaaeiiaiaabAgacaqGHbGaaeiBaiaabYgacaqGZbGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg6da+iaaicdaaaaacaGL7baaaaa@61ED@

Beweis:  Sei etwa  f (n+1) (a)>0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiaacIcacaWGHbGaaiykaiabg6da+iaaicdaaaa@3EF5@ . Da  f (n+1) MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaaaaa@3AEA@ stetig ist, gibt es ein ε>0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeqyTduMaeyOpa4JaaGimaaaa@3952@ , so dass  f (n+1) (x)>0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg6da+iaaicdaaaa@3F0C@ für alle x I a,ε =I]aε,a+ε[ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgIGiolaadMeadaWgaaWcbaGaamyyaiaacYcacqaH1oqzaeqaaOGaeyypa0JaamysaiabgMIihlaac2facaWGHbGaeyOeI0IaeqyTduMaaiilaiaadggacqGHRaWkcqaH1oqzcaGGBbaaaa@4976@ . Zu jedem dieser x, die von a verschieden sind, gibt es nun gemäß [7.9.16] ein x ˜ MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmiEayaaiaaaaa@36F5@ zwischen x und a, so dass

f(x)= i=0 n f (i) (a) i! (xa) i + f (n+1) ( x ˜ ) (n+1)! (xa) n+1 =f(a)+ f (n+1) ( x ˜ ) (n+1)! (xa) n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg2da9maaqahabaWaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamyAaiaacMcaaaGccaGGOaGaamyyaiaacMcaaeaacaWGPbGaaiyiaaaaaSqaaiaadMgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaamOBaaqdcqGHris5aOGaaiikaiaadIhacqGHsislcaWGHbGaaiykamaaCaaaleqabaGaamyAaaaakiabgUcaRmaalaaabaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaaabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaiaacgcaaaGaaiikaiaadIhacqGHsislcaWGHbGaaiykamaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaGccqGH9aqpcaWGMbGaaiikaiaadggacaGGPaGaey4kaSYaaSaaaeaacaWGMbWaaWbaaSqabeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaaaaOGaaiikaiqadIhagaacaiaacMcaaeaacaGGOaGaamOBaiabgUcaRiaaigdacaGGPaGaaiyiaaaacaGGOaGaamiEaiabgkHiTiaadggacaGGPaWaaWbaaSqabeaacaWGUbGaey4kaSIaaGymaaaaaaa@789F@ .

Da auch  f (n+1) ( x ˜ )>0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaGaaiykaaaakiaacIcaceWG4bGbaGaacaGGPaGaeyOpa4JaaGimaaaa@3F1B@ für alle x I a,ε \{a} MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgIGiolaadMeadaWgaaWcbaGaamyyaiaacYcacqaH1oqzaeqaaOGaaiixaiaacUhacaWGHbGaaiyFaaaa@4071@ , kann man jetzt folgendermaßen argumentieren:

1.  Ist n + 1 ungerade, so ist (xa) n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadIhacqGHsislcaWGHbGaaiykamaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaaaaa@3CD2@ - und damit auch  f(x)f(a)= f (n+1) ( x ˜ ) (n+1)! (xa) n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgkHiTiaadAgacaGGOaGaamyyaiaacMcacqGH9aqpdaWcaaqaaiaadAgadaahaaWcbeqaaiaacIcacaWGUbGaey4kaSIaaGymaiaacMcaaaGccaGGOaGabmiEayaaiaGaaiykaaqaaiaacIcacaWGUbGaey4kaSIaaGymaiaacMcacaGGHaaaaiaacIcacaWG4bGaeyOeI0IaamyyaiaacMcadaahaaWcbeqaaiaad6gacqGHRaWkcaaIXaaaaaaa@513E@ - für x links von a kleiner, für x rechts von a dagegen größer als Null. Da a ein innerer Punkt von I ist, kommen in I a,ε MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamysamaaBaaaleaacaWGHbGaaiilaiabew7aLbqabaaaaa@3A20@ beide x-Sorten auch tatsächlich vor.  f kann daher in a kein lokales Extremum besitzen.

2.  Ist n + 1 gerade, (xa) n+1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadIhacqGHsislcaWGHbGaaiykamaaCaaaleqabaGaamOBaiabgUcaRiaaigdaaaaaaa@3CD2@ also für xa MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgcMi5kaadggaaaa@3993@ stets größer als Null, so hat man jetzt:   f(x)f(a)>0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabgkHiTiaadAgacaGGOaGaamyyaiaacMcacqGH+aGpcaaIWaaaaa@3F06@ für alle x I a,ε ,   xa MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaiabgIGiolaadMeadaWgaaWcbaGaamyyaiaacYcacqaH1oqzaeqaaOGaaiilaiaaysW7caWG4bGaeyiyIKRaamyyaaaa@4292@ . Also besitzt  f in a ein strenges lokales Minimum.

Beachte:

  • Für eine C 2 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4qamaaCaaaleqabaGaaGOmaaaaaaa@379A@ -Funktion ist [7.9.17] das "klassische" Kriterium
     

    f (a)=0 f (a)0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGabmOzayaafaGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyypa0JaaGimaiaaywW7cqGHNis2caaMf8UabmOzayaafyaafaGaaiikaiaadggacaGGPaGaeyiyIKRaaGimaiaaywW7cqGHshI3caaMf8oaaa@4AE4@ f besitzt in a ein lokales Extremum.

  • Dem Beweis zu [7.9.17] entnimmt man, dass 2. auch für Randpunkte des Intervalls I gültig bleibt. 1. hingegen läßt sich nicht auf Randpunkte übertragen. Man betrachte dazu noch einmal die Einschränkung X| 0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiwaiaacYhacqWIDesOdaahaaWcbeqaaiabgwMiZkaaicdaaaaaaa@3BE6@ .

  • Die Aussage in 2. ist nicht umkehrbar, das Kriterium also nicht notwendig. Dies belegt z.B. die Funktion  f: MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacQdacqWIDesOcqGHsgIRcqWIDesOaaa@3C5F@ gegeben durch

    f(x){ e 1 x ,  falls  x>0 0,  falls  0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaiabg2da9maaceaabaqbaeaabiqaaaqaaiaadwgadaahaaWcbeqaaiabgkHiTmaalaaabaGaaGymaaqaaiaadIhaaaaaaOGaaeilaiaabccacaqGMbGaaeyyaiaabYgacaqGSbGaae4CaiaadIhacqGH+aGpcaaIWaaabaGaaGimaiaabYcacaqGGaGaaeOzaiaabggacaqGSbGaaeiBaiaabohacqGHKjYOcaaIWaaaaaGaay5Eaaaaaa@50FA@

    In 9.12 weisen wir nach, dass  f eine C MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4qamaaCaaaleqabaGaeyOhIukaaaaa@384F@ -Funktion ist, bei der alle Ableitungen im Nullpunkt, einem lokalen Minimum, verschwinden:  f (n) (0)=0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzamaaCaaaleqabaGaaiikaiaad6gacaGGPaaaaOGaaiikaiaaicdacaGGPaGaeyypa0JaaGimaaaa@3D2A@ für alle n MathType@MTEF@5@5@+=feaafeart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrVepeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOBaiabgIGiolablwriLcaa@39CC@ .


7.8. 7.10.